dinsdag 27 december 2005

ANDERE JAAROVERZICHTEN

FILMS VAN HET JAAR

1 Garden State
2 Eternal Sunshine of the Spotless Mind
3 21 Grams
4 Sideways
5 The Life Aquatic with Steve Zissou
6 Elizabethtown

BOEKEN VAN HET JAAR*

Chieh Chieng, A Long Stay in a Distant Land
Bret Easton Ellis, Lunar Park
Arnon Grunberg, Het aapje dat geluk pakt
Ian McEwan, Zaterdag
Ron McLarty, De geheugenloper

TV-SERIE VAN HET JAAR

24

CD’S VAN HET JAAR*

Lou Barlow, Emoh
Coldplay, X&Y
Eels, Blinking Lights and Other Revelations
Ben Folds, Songs for Silverman
Interpol, Antics
The Magic Numbers, The Magic Numbers

OPTREDEN VAN HET JAAR

Lou Barlow, Paradiso, 25 mei 2005

WELTSCHMERZDAG VAN HET JAAR

Vrijdag 9 september

STAD VAN HET JAAR

Delft

WRANGE GRAP VAN HET JAAR

Dit

DVD’S VAN HET JAAR

Alle beschikbare seizoenen van Seinfeld

SITE VAN HET JAAR

Niels en Vincent Doen Hun Ding

(* = op alfabetische volgorde)

V.

maandag 26 december 2005

16 JAAR LATER

Mijn moeder heeft maar goede ideeën. Ooit, later, in een verre, verre toekomst, zal ik hier stukjes over haar schrijven en dan zal ik haar prijzen om haar goede ideeën en adviezen. Zo vertelde ze me bijvoorbeeld in het begin van 1990 dat ik mijn herinneringen aan mijn laatste weekend met hem eens op papier moest zetten. Dat ik gewoon eens moest opschrijven wat hij en ik dat weekend zoal hadden gedaan. Omdat ik het me later misschien niet meer zo gemakkelijk zou kunnen herinneren.

Ze had gelijk. Vanmiddag vond ik een door mij getypt blaadje terug met notities van dat weekend. Dat blaadje is al meer dan vijftien jaar oud en het moet gezegd: sommige zinnen die ik daar schreef zeggen me nu niets meer, zoals mijn moeder al voorzag. Zo blijken hij en ik – nadat we de kerstboom hadden versierd, en nadat hij me cadeaus had geschonken voor mijn dertiende verjaardag (cadeaus die op mijn negenentwintigste hun betekenis en waarde geheel en al zijn verloren) – stapels films te hebben gekeken. Ik herinner het me niet meer, maar volgens die, overigens wat schamele, getypte aantekeningen zagen hij en ik op 23 en 24 december maar liefst zes films: A Nightmare on Elm Street, The Lonely Guy, Death on the Nile, The Third Man, Dead Men Don’t Wear Plaid en Legal Eagles. Op 25 december bezochten we de bioscoop en zagen we When Harry Met Sally..., waar ik meteen verliefd op werd. In mijn herinnering zaten we in Tuschinski, maar wie te veel op zijn herinneringen vertrouwt, kan maar beter hopen dat hij nooit ergens een door hemzelve getypt blaadje met aantekeningen van vroeger aantreft en door de mand valt. Wel weet ik zeker dat er, toen de film nog niet was begonnen, liederen werden gedraaid van de soundtrack van De kassière/Lily Was Here.

De gratis kalender die we de avond daarvoor in het Chinese restaurant kregen, was er een voor het jaar 1990. Dat jaartal ‘1990’ klonk veelbelovend. Een nieuw decennium en wat niet al. Die Chinese kalender voor het jaar 1990 heeft nog jaren opgerold in een hoek van mijn kamer gelegen. Evenals de reclamefolders en -kaarten die we in stapels uit de bioscoop meegristen. Op een van die kaarten was de met een hoed getooide Urbanus te zien die de binnenkort te verschijnen film Koko Flanel promootte. Ik herinner me de metroreis terug naar Gaasperdam. Hij gaf de kaart aan een meisje in de metro en zij vroeg hem: ‘Meneer, bent u dat?’ ‘Ja,’ antwoordde hij, ‘toen droeg ik nog een hoed.’

Met When Harry Met Sally... en die reis huiswaarts was onze eerste kerstdag nog niet ten einde: thuis zagen we een kerstfilm, die ik vermoedelijk terecht geheel vergeten ben: It Came upon a Midnight Clear. Die film moet rond twaalven geëindigd zijn. En hoewel we de volgende ochtend naar Lelystad zouden reizen, om daar tweede kerstdag te vieren met mijn moeder, mijn stiefvader en mijn broertjes, hadden we er nog niet genoeg van. We zaten al klaar voor de film Clockwise.

Je hoeft heus niet alles op te schrijven om het je zestien jaar later te kunnen herinneren. Zo weet ik dat eind 1989 de Berlijnse Muur viel, dat RTL4 van start ging (zij het niet onder die naam), dat Milli Vanilli en Sydney Youngblood heel hip waren, dat ik in de tweede brugklas zat en een beetje doelloos verliefdig was op een meisje M... En ook weet ik nog hoe ik op tweede kerstdag samen met mijn broertje in een blauwige stoel een beetje stil zat te zijn, slechts een paar uur nadat ik mijn moeder opbelde, omdat ik haar goede adviezen toen écht goed kon gebruiken.

Toen de eerste kerstdag overliep in de tweede, zat ik in zijn slaapkamer bij de tv. Hij bevond zich op dat moment in de aangrenzende badkamer en ik dacht even dat ik hem hoorde lachen. En zonder het in 1990 getypt te hebben op een klein blaadje ter herinnering, weet ik nog dat ik vrijwel meteen besefte dat ik het verkeerd had verstaan.

V.

zondag 25 december 2005

DE LIEDEREN DIE ERTOE DEDEN IN 2005

In 2005 leerde ik, meer dan ooit tevoren, muziek kennen via vrienden en vriendinnen op internet. Collega-webloggers schreven over liedjes die ertoe deden op hun sites, of ze zeiden het me op msn. Soms stuurden ze me die liedjes zelfs tóe. De tijd dat ik muziek leerde kennen door naar de radio te luisteren of naar muziekzenders op tv te kijken, lijkt voorgoed voorbij. Een en ander leidde er overigens toe dat ik in 2005 meer prachtmuziek leerde kennen dan in vele voorafgaande jaren. Laat dat een waarschuwing zijn, want onderstaand overzicht is een beetje groot uitgevallen. De nog te volgen jaaroverzichten van Dingen Die Ertoe Deden in 2005 (het doet me deugd te zien dat anderen deze term inmiddels eveneens gebruiken op hun sites) zullen beduidend korter zijn.

De lijst van Liederen Die Ertoe Deden In 2005 bestaat uit twee gedeelten: de eerste 10 zijn de Platen der Platen. De overige 44 zijn te opmerkelijk om hier niet te onvermeld te laten. Beide lijsten zijn alfabetisch geordend. Ten slotte enkele regels:

- het gaat hier niet per se om liederen uit 2005. Het gaat om liederen die ik dit jaar leerde kennen.
- per artiest wordt slechts 1 nummer genoemd. Hier moest ik helaas streng in zijn. (Het liep anders echt uit de hand.)
- ik ben het inmiddels allang niet meer eens met mijn Liederen Die Ertoe Deden In 2004. Ook onderstaande overzichten zijn vanzelfsprekend geheel willekeurig, maar vandaag tellen ze.

De Platen der Platen van 2005

Joseph Arthur, In The Sun
Coldplay, Fix You
Ben Folds, Landed
Iron & Wine, Such Great Heights
Niet Uit Het Raam, Dromen
Phantom Planet, California
Racoon, Love You More
Damien Rice, The Blower’s Daughter
The Shins, New Slang
KT Tunstall, Other Side Of The World

De Platen Die Er Ook Toe Deden in 2005

The 6ths, As You Turn To Go
Badly Drawn Boy, Everybody’s Stalking
Lou Barlow, Home
Beck, Everybody’s Gotta Learn Sometime
Bloc Party, Blue Light
James Blunt, You’re Beautiful
Bright Eyes, Lua
The Coral, Dreaming Of You
Kathleen Edwards, Somewhere Else
Eels, Sweet Li’l Thing
Fountains of Wayne, Hackensack
The Frames, Happy
Franz Ferdinand, Do You Want To
Frou Frou, Let Go
Jose Gonzalez, Heartbeats
Gorillaz, Feel Good Inc.
Hard-Fi, Hard To Beat
Colin Hay, I Just Don’t Think I’ll Ever Get Over You
Jem, Come On Closer
De Jeugd van Tegenwoordig, Watskeburt?!
Jimmy Eat World, Hear You Me
Carole King, Anyone At All
King Creosote, Saffy Nool
LCD Soundsystem, Daft Punk Is Playing At My House
The Magic Numbers, Forever Lost
Modest Mouse, Float On
Ivan Neville, Why Can’t I Fall In Love
Sheila Nicholls, Fallen For You
Nine Inch Nails, The Hand That Feeds
Patrick Park, Something Pretty
REO Speedwagon, In My Dreams
Gabriel Rios, Broad Daylight
The Rosebuds, Drunkards Worst Nightmare
Shout Out Louds, Please Please Please
Simon & Garfunkel, The Only Living Boy In New York
Snow Patrol, Crazy In Love
Bonnie Somerville, Winding Road
Soulwax, NY Excuse
Spinvis, Het voordeel van video
Sufjan Stevens, John Wayne Gacy, Jr.
Supergrass, St. Petersburg
Martha Wainwright, Far Away
Youth Group, Skeleton Jar
Zero 7, In The Waiting Line

Zag ik dingen over het hoofd in 2005? Laat het horen bij de comments! Wees geen vreemde!

V.

vrijdag 23 december 2005

IETS LANGERS

Men zegt mij dat ik meer moet schrijven hier. Dat men al heel lang op bepaalde verslagen wacht. Men wacht bijvoorbeeld op een verslag van de grote literaire quiz in Perdu van afgelopen vrijdag. Men verwacht ook dat ik schrijf over het personeelsuitje van afgelopen maandag waarbij we gezamenlijk tapas maakten (en ik ontslagen werd bij de gamba's). Men kijkt regelmatig of hier al iets staat over mijn kerstplannen.

Men moet niet zo zeuren. Men moet zelf maar eens iets schrijven. En nu we het toch over 'men' hebben: men denkt dat ik hier altijd alles maar vertel. Dat ik hier volledigheid beoog. Tegen die men zeg ik: puh. En ook zeg ik: tsk. Ik vertel hier slechts de dingen als ik er zin in heb. Wie hier komt voor volledigheid, draait zich een rad voor ogen. Die maakt zichzelve blij met een dood vogeltje. Of zoiets.

Wat er echter wel aan zit te komen, is het jaarlijkse (ha!) jaaroverzicht. Wie zich de jaaroverzichten van 2004 en 2003 nog herinnert (en anders klikken jullie die links toch gewoon aan, vergeetachtige dwazen?), weet dat ik waarde hecht aan lijstjes en opsommingen. En dat alles om de dreigende waanzin in mijn hoofd te bestrijden, dan wel het zwijgen op te leggen. Dus welja, die overzichten komen eraan.

Men kan dus gerust zijn. En dat ik hier weinig schrijf, betekent niet meteen dat ik er maar met de pet naar gooi. Want gistermiddag zei een door mij bewonderd schrijver me nog dat mijn stukjes hier steeds verhalender en zowaar steeds beter worden. Dat mijn stukjes hier de indruk wekken dat ik plannen heb voor iets langers. Dat ik daar maar eens over na moest denken, dat 'iets langers'. 'Maar... bedoel je... een... roman?' vroeg ik aarzelend. Even dacht ik dat de door mij bewonderde schrijver de hoorn erop zou gooien. Maar dat deed hij niet. Hij zei: 'Denk er gewoon maar eens over na. Tijdens je vakantie.'

Want vakantie, dat is het. Dus als jullie werkelijk denken dat ik tijd heb om hier te vertellen hoe ik half kokhalzend toekeek terwijl mijn collega's de gamba's van hun kop en vervolgens van hun darmen ontdeden (en dat het, o gruwel, de bedoeling was dat ikzelve deelnam aan dat bloedbad) en dat een van de aanwezige koks me toesnauwde: 'Ga jij maar mee naar de gehaktballen, dan kèn je groenten en kruiden gaan snijden', dan vergis je je schromelijk.

V.

donderdag 22 december 2005

IK WAS NOG NIET JARIG

De omstandigheden

Mijn verjaardagsfeest leed onder een concurrerend feest van een collega van de Grote Uitgeverij. Zij vierde haar afscheid in een café verderop en dat weerhield velen ervan naar mijn feestje te komen. Daarnaast waren velen ziek. Ikzelve was al dagen verkouden en nog steeds heb ik een hardnekkige kriebelhoest, die zich vooral 's ochtends vroeg en 's avonds laat manifesteert, en die ik liever niet zou hebben. Ook hoest ik veel als ik veel en langdurig heb gepraat. Ik heb daarom al mijn voordrachten, speeches en lezingen verschoven naar latere tijdstippen. Men houdt maar eens een beetje rekening met me.

Het etentje

Collega B. en ik renden van het afscheidsfeestje van de verkoopcollega naar een halveprijspizzeria. (Ik noem die gelegenheden altijd tweedehands pizzeria's. Ik doe dat al sinds 1994 en het is te laat om ermee te stoppen.) In de halveprijspizzeria werkte een meisje met een T-shirt dat de woorden 'Most likely to steal your boyfriend' bevatte. Collega B. en ik vermengden ons honende gegniffel met een hoofdschuddend tut-tut bij de aanblik van dat shirt (en vooral bij zo'n shirt en dan dat meisje erin). Ik probeerde het fototoestel uit en vroeg me af of ik op tijd zou komen op mijn eigen feestje. 'Zit je soms op hete kolen?' vroeg B., maar ik zei: 'Nee hoor.'

De leeftijd

Ten tijde van mijn feest was ik 28 jaar en 359 dagen oud.

De locatie

Ik vierde mijn verjaardag waar ik die al jaren vier (met uitzondering van vorig jaar, toen ik het inmiddels alweer gestorven en begraven PrivateBanx had afgehuurd). Op den duur haalde ik zo vaak achter elkaar drankjes voor de aanwezigen dat de jongen achter de bar vroeg: 'Ben jij soms jarig?' 'Ja,' loog ik half, en hij feliciteerde me.

De cadeaus

Ze waren talrijk. Ze waren verrassend. Ze ontroerden me. Ze waren gewenst. Twee meisjes schonken me 3 dvd's en waren ronduit verheugd toen bleek dat ik er 2 nog niet had. Een meisje deed mee aan een gezamenlijk cadeau en kocht daarnaast nog eens een duur en hoogstwaarschijnlijk mooi boek, dat ze sierde met een opdracht (waarin ze me terloops van cynisme beschuldigde). Een ander meisje schonk me, voor de grap, een dichtbundel van de kale docent bij wie ik ooit college volgde en die me eens de woorden 'Jij kunt goed schrijven, maar je leest de verkeerde boeken' toevoegde.

De aanwezigen

Een bijna-jarige. Nog een bijna-jarige. De kikvorsman van de bureauredactie. De hoofdredacteur en het hoofd productie van de Grote Uitgeverij. Een redacteur die graag een sprintje trekt. Een meisje dat mooie zinnen schrijft, compleet met chique vriend. Een flexibel meisje dat nooit iets hips zegt (en heel soms, plots, weer wel). Een schrijfster van bijna drie boeken. Een meisje dat onlangs Amy Tan interviewde. Een Delftse dichter met zijn dichtende vriendin. Een fraudeur. Een toekomstig biologisch boer. Een stagiaire. Een docent Engels. Een meisje met een minuscuul handschrift.

De afwezigen

Nu ja, dat waren er natuurlijk veel. Ik noem er enkelen:

De Vrouw Die Ik De Mijne Noem. Mijn sitepartner. Het meisje dat ik een warm hart toedraag. Een dichter uit Arnhem. Mijn collega E. De Zoon Die Ik Nooit Gehad Heb. Een vloeibare jongen. Een Londense schrijver.

De trein terug

Ik nam de trein terug met de Delftse dichter en zijn dichtende vriendin. Daar valt verder weinig tot niets over te vertellen. Frappant was echter de aankomst in Delft, toen de deuren zich openden en wij een ravijn in staarden, intussen tollend op de traptreden. Het perron was daar nog helemaal niet begonnen. Zelden was ik me zo sterk bewust van mijn sterfelijkheid, en dat nog wel op mijn bijna-verjaardag.

De foto's

De foto's zijn heel hip geworden. Ik zou ze jullie graag laten zien, ware het niet dat Niels en ik hier geen foto's van onze familie en vrienden tonen. We houden ons hier aan weinig regels (man, wat is het hier een losgeslagen bende!), maar de regels die we hebben, koesteren we. Niettemin: wat een hippe, hippe foto's.

De avond erna

Het Prometheus-team hakte het Nieuw Amsterdam-team genadeloos in de pan. Maar daar vertel ik later misschien nog wel over.

V.

woensdag 21 december 2005

29...

...is anders ook best een mooie leeftijd.

V.

dinsdag 13 december 2005

FANS & GROUPIES: ZIE IK JULLIE VRIJDAGAVOND?

Aanstaande vrijdagavond neem ik deel aan een heuse literaire quiz in het Amsterdamse Perdu. In deze quiz zullen twee teams elkaar bestrijden. Het ene team vertegenwoordigt de nog jonge uitgeverij Nieuw Amsterdam, het andere - dat naast mij bestaat uit dichters Jannah Loontjens en Thomas Möhlmann en redacteur Esther Hendriks (hier beter bekend als 'collega Esther') - vertegenwoordigt Prometheus/Bert Bakker (hier beter bekend als 'de Grote Uitgeverij').

Zou het nu niet leuk zijn als jij hier ook bij was? Ter aanmoediging? Ter ondersteuning? Ik zou dat leuk vinden. En let wel: afgezien van die literaire quiz is er sprake van nog veel meer baanbrekend en duizelingwekkend amusement. Ik noem bijvoorbeeld de presentatie van een tijdschrift en een zogenaamd 'luchtig intermezzo'. Wacht, ik citeer het persbericht van Perdu (dat hier in zijn geheel te vinden is) anders wel even:

Onder leiding van een 'quizmaster' strijden twee uitgeverijen tegen elkaar. Elk team bestaat uit twee redacteuren en twee auteurs. In meerdere rondes zullen vragen van diverse aard op de teamleden afgevuurd worden en ook het publiek heeft hierin een rol. Ja, het wordt spannend! Het wordt leuk! Het wordt divers! Het wordt een slagveld! Wees erbij.

Voor een paar euro (de toegangsprijs) kun jij me ter zijde staan! Je leven zal niet meer hetzelfde zijn na die avond! Ik reken wel een beetje op je komst, hoor.

Zie ik je daar?

V.

zondag 11 december 2005

VAN PLAN

Ik was de afgelopen dagen heus van plan hier iets nieuws te schrijven. Maar zolang ik me voel zoals ik me nu voel, komt daar niets van terecht. Ik haat verkoudheden. Met een passie.

De vraag blijft: is het goed of juist niet om je neus te snuiten?

Antwoorden zijn welkom bij de comments.

V.

woensdag 7 december 2005

DINGEN DIE IK LEUK VIND

Op de gastenlijst van Adam Beyer in de Nitsa staan. Vriendin en gast S. die daar telkens weer het podium op klimt. En er ook telkens weer vanaf valt. Gefaalde poging om Adam ervan te overtuigen dat het heel leuk zou zijn als hij de dag daarna in de Gashouder 'De groeten van Serra en Niels!' door de micro zou roepen.

Eten bij Origen 99,9% met zus C. en haar echtgenoot D. Tot twee keer toe de eendenpootjes bestellen. De dag daarna van zus C. horen: 'Dat was de laatste keer dat ik een lief dier at, hoor.'

Naar dEUS gaan en heel hard 'Ja!' schreeuwen toen Tom Barman eindelijk 'Alles goed?' blerde. Het een heel goed concert vinden. Door de ganse stad Belgen tegenkomen die allemaal een grijns op hun gezicht hebben.

Met M10 eten in Somorrostro en er serieus over nadenken om aan iemand anders te vragen het vierde toetje te bestellen, zodat we ze in ieder geval allemaal konden proberen.

Een boek afronden en jezelf voornemen de volgende binnen twee maanden af te hebben.

N.

donderdag 1 december 2005

ONDER POLITICI

Op alweer een boekenfestijn op de Grote Uitgeverij zag ik de ene politicus de andere imiteren. Ik moest daar heimelijk om lachen. Ook zag ik een burgemeester en een oud-burgemeester staan. En ik zag iemand een toespraak houden over zijn zojuist verschenen boek, het boek dat we vierden, een boek ook dat gisteravond meteen maar teletekst haalde, en vanochtend allerlei kranten. Maar terwijl ik luisterde naar de toespraken, dwaalde mijn blik af naar de andere aanwezigen, en toen zag ik het meisje M. staan. Ik zeg het er maar meteen bij: ik ken het meisje M. niet. Ik weet weliswaar wie ze is en hoe ze eruitziet, maar ik ken haar niet. Maar ooit, het moet in september 1994 zijn geweest, was ik een eerstejaars student Nederlands die met tientallen andere eerstejaars en een groepje ouderejaars een weekend naar een Fries gehucht trok om elkaar beter te leren kennen. Zij was een van de ouderejaars. Later schreef ik over dat weekend een verhaal voor een jubileumboek van een studievereniging, maar zij komt daar, voor zover ik het me herinner, niet in voor.

Hoe het ook zij: op die ene zaterdag in september, ik was 17 jaar, ik weet het nog goed, gingen alle neerlandici roeien. Op een stel luie apen na, en tot dat stel luie apen behoorde zowel het meisje M. als ik. Ik dacht: zo'n studie Nederlands, vooruit, maar wie mij in een roeiboot wil krijgen, moet van goeden huize komen. Die moet hemel en aarde bewegen en met overrompelende argumenten komen. Er was, kortom, niemand die mij over wilde halen mee te gaan, dus ik zat daar maar een beetje voor me uit te staren en thee te drinken. Ik raakte in gesprek met het meisje M. en plotseling zaten we sámen thee te drinken - je leert elkaar immers beter kennen tijdens zo'n weekend of je doet het niet.

Die avond zou er een zogeheten 'bonte avond' zijn, waarop allerlei door de mentoren ingedeelde groepjes een geheel eigen uitvoering van een gedicht van Jan Hanlo dienden uit te voeren. En dit gedeelte herinner ik me niet meer precies, maar ineens waren het meisje M. en ik tot het besluit gekomen dat we gewoon een extra gedicht zouden voordragen, die avond, tezaam. Het gedicht dat we vervolgens op papier zetten was - zo vermoed ik nu - een aaneenschakeling van curieuze woorden, vergezochte zinnen en loze verbanden, en ik denk dat ik het nog wel ergens in een oude kartonnen doos heb liggen, maar daar gaat het me hier niet om. Waar het me om gaat is dat je in zo'n introductieweekend in een of ander Fries gehucht zomaar iemand kunt treffen met wie je thee drinkt, een gedicht schrijft dat het niet waard is herinnerd te worden en dan - dat ook nog - ten overstaan van tientallen medeneerlandici dat gedicht gaat voordragen. Ik heb nog een foto waarop je ons beiden ziet staan, samen met een meisje dat er nu niet meer is. Op weer een andere foto zie je mij en een ander meisje het meisje M. optillen - maar waarom, in vredesnaam?, zo vraag ik me nu af.

Elf jaar later kom je elkaar dan weer tegen op een feestje op een Grote Uitgeverij. Dat wil zeggen: mijn blik dwaalde af en bleef bij haar hangen. Omdat ik haar herkende en dacht: ach ja, natuurlijk, zij is een politica tegenwoordig. (Ik heb dat ooit ergens gelezen, maar ik herinner me niet waar.) En terwijl mijn blik bleef hangen, wist ik weer: zij en ik, we hebben ooit een ridicuul gedicht geschreven op een dag waarop anderen liever gingen roeien. En we hebben het voorgedragen alsof het een gedicht was dat ertoe deed. Maar nu is zij een politica en woon ik festijnen bij op Grote Uitgeverijen. Ik glimlachte naar haar, uit herkenning. Toen zag ze mij ook, en ook zij glimlachte, maar ik zag haar denken: ik weet werkelijk niet wie jij bent en waarom je naar mij glimlacht, makker.

Ach ja, overwoog ik, ik zag er op mijn zeventiende ook wel heel anders uit (heel anders). Maar ik werd er toch even melancholiek van, jullie kennen mij. Ik had niet eens zin haar na de speeches aan te spreken met de woorden: 'Ik zie wel dat je me niet herkent, maar ooit bestreden we op een zaterdag in september samen de verveling door een onzinnig gedicht te schrijven. Ik zag er toen heel anders uit en jij ook, maar hier staan we dan, en ik dacht: ik glimlach eens vriendelijk naar je.' Want ik gokte erop dat dergelijke zinnen de situatie er niet beter op zouden maken.

V.